21 maart 2022

Lager ruw eiwit, de koe kan het aan!

Home Lager ruw eiwit, de koe kan het aan!

Het verlagen van het ruw eiwit in het rantsoen is een belangrijk sturingsmechanisme om de ammoniakuitstoot te verminderen. Onderzoeker Harmen van Laar van Wageningen University & Research en Boerenveearts Gerrit Hegen laten zien in een webinar van Netwerk Praktijkbedrijven voor voeradviseurs dat de koe het aankan met goede voeding en de melkproductie ondersteund kan worden bij een rantsoen met 150 gram ruw eiwit.

Figuur 1: relatie tussen ruw eiwit-totaal in gr/kg DS en ammoniakemissie in kton (bron CBS & CLO data 1995-2018)

Wat er niet in gaat, komt er ook niet uit

In Netwerk Praktijkbedrijven is het streven 30% reductie van ammoniak- en methaanemissie. De koe en het rantsoen zijn daar een belangrijke factor in.
Van de stikstof in het voer gebruikt de gemiddelde Nederlandse koe rond de 25% voor melk en groei. De overige 75% komt terecht in mest en urine. Uit jarenlang onderzoek van Koeien & Kansen blijkt dat de stikstofefficiëntie toeneemt bij minder eiwit in het voer. Ook uit data van CBS en CLO blijkt dat er een relatie ligt tussen ruw eiwit en ammoniakuitstoot (zie figuur 1).

Waarom 150 gr ruw eiwit

Om 30% reductie te halen, moeten alle zeilen worden bijgezet. Vuistregel voor de relatie tussen ruw eiwit en ammoniakreductie is: 1 gram ruw eiwit per kg droge stof minder is 1% minder ammoniak uitstoot. De 40 Netwerkbedrijven hadden volgens de KringloopWijzer-cijfers in 2020 gemiddeld 165 gr ruw eiwit in het rantsoen.

Het doel in 2024 is 150 gr ruw eiwit. Dat is dus 15 gram ruw eiwit minder en dus ook 15% minder ammoniakuitstoot. Daarmee is de helft van het doel gehaald.

Melkproductie op peil

Voor de optimalisatie van het rantsoen moeten we niet denken in ruw eiwit, maar in OEB (onbestendig Eiwit Balans) en DVE (Darm Verteerbaar Eiwit). Als je flink daalt in DVE ging men er altijd van uit dat de melkproductie ook stevig daalt.

Nieuw onderzoek heeft aangetoond dat de DVE-behoefte van de koe voor een bepaalde melkproductie anders is dan hoe een koe werkelijk reageert op een daling in DVE. De koe regelt veel zelf en er zit dus speelruimte in verlagen met DVE voordat het grote effecten heeft op de melkproductie. Daarnaast zijn energie en eiwit uitwisselbaar. Als je daalt in DVE kun je met VEM sturen om de melkproductie op peil te houden. Hoe dat werkt laat onderzoeker Harmen van Laar in de animatie hiernaast zien.

Diergezondheid

Vaak worden een dalende melkproductie, verlaagde weerstand van de koe en groei- en ontwikkelingsstoornissen bij embryo’s en dieren in de groei als bedreigingen gezien bij het verlagen van het ruw eiwit. Gerrit Hegen, De Boerenveearts, stelt dat de koe 150 gr ruw eiwit aankan, mits aan de volgende randvoorwaarden zijn voldaan:

Uitstekende voorbereiding op lactatierantsoen in droogstand en transitie;
Topkuilen en een goede kwaliteit weidegras, focus op VEM en eiwitkwaliteit;
Stabiele pensfunctie, rustige vertering met balans in penseiwit en pensenergie;
Voldoende VEM in de vorm van glucogene energie;
Per diergroep balans in eiwit, mineralen en vitamines;
Omdenken: de nieuwe lactatie begint al in de oudmelkte fase.

Goed ruwvoer en een gerichte aanvulling van eiwit via krachtvoer borgt een goede en persistente melkproductie. Dat zorgt er ook voor dat de koe niet te vet wordt, waardoor je de volgende lactatie makkelijker ingaat.

Methaan reduceren

In het webinar lag de focus op verlagen op ruw eiwitgehalte. De eerste stap in laag eiwit voeren gaat via verbeteren van de totale stikstofefficiëntie op het bedrijf.
Deze stap gaat hand in hand met verlagen methaan. Dit kan tot 10% oplopen.

Stappen naar een lager eiwitgehalte in het rantsoen

Ga niet in een keer naar 150 gram ruw eiwit, maar denk in stappen van ongeveer 10 gram ruw eiwit per kg droge stof vermindering. De OEB moet naar 0; dat geeft voldoende veiligheidsmarge. De DVE moet 100% de behoefte van de koe dekken. Die behoefte wordt berekend op basis van lichaamsgewicht, melkproductie en melkeiwitgehalte. Ondersteun de melkproductie met energierijke voeders in de vorm van glucogene energie. Evalueer elke stap op samenstelling van het rantsoen, het productieniveau en diergezondheid. De koe kan het aan om naar die 150 gr ruw eiwit te bewegen; ze is flexibel met eiwit. De melkproductie daalt niet zo hard als verwacht en is te compenseren met energie.

Webinar gemist of terugkijken?

Hieronder vind je de terugkijklink van het webinar en de presentaties van Harmen van Laar en Gerrit Hegen.

Download hier de presentatie van onderzoeker Harmen van Laar

Download hier de presentatie van de boerenveearts Gerrit Hegen

Over Netwerk Praktijkbedrijven

Netwerk Praktijkbedrijven is een initiatief van LTO Noord en Wageningen University & Research. De financiering is afkomstig van het ministerie van LNV, uitvoering en gezamenlijk projectleiderschap is belegd bij LTO Noord en Wageningen University & Research. Het project maakt deel uit van de programmatische aanpak 'Integraal Aanpakken' als onderdeel van het LNV-Klimaatbeleid.

Ga snel naar