28 november 2022

Ontwikkeling Stal-APK

Naast het voer en de vloer heeft de boer grote impact op stalemissies

Home Nieuws Ontwikkeling Stal-APK

Binnen Netwerk Praktijkbedrijven zijn 15 stalmeetbedrijven actief. De eerste meetresultaten sluiten aan bij wat eerder onderzoek liet zien; de emissiefactor van de stal, volgens de RAV-codering, is vaak niet hetgeen in de praktijk gemeten wordt. Dat kan beide kanten op. Gebleken is dat (externe) omstandigheden en het voer- en bedrijfsmanagement van de boer er ook toe doen! Om melkveehouders meer uitleg en handelingsperspectieven te geven over het juiste gebruik van stal- en mestopslagmaatregelen, wordt binnen Netwerk Praktijkbedrijven een zogenoemde Stal-APK ontwikkeld.

Om ammoniak- en methaanemissies op het melkveebedrijf te verlagen staan bij Netwerk Praktijkbedrijven voer- en diermanagementmaatregelen aan de basis. Daarna komen maatregelen in de stal. Daarbij kun je denken aan forse stalaanpassingen, zoals het plaatsen van een emissiearme vloer. Maar ook zonder grote investeringen kunnen stalemissies omlaag gebracht worden. Het handelen van de ondernemer heeft namelijk ook grote impact op de stalemissies. Voorbeelden zijn:

Type boxenstrooisel
Luchtdichtheid van de mestput
Middelen die naast drijfmest in de mestkelder terecht komen
Schuiffrequentie en onderhoud van mestschuifrubbers

RAV-codering versus stalemissie in de praktijk
Elk staltype heeft een eigen vaste RAV-code (ook wel emissiefactor genoemd). Dit getal staat voor de hoeveelheid ammoniakemissie die een bepaald type vloer uitstoot en is toegekend op basis van vaste meetprotocollen. De metingen van de proefstalstatus die ten grondslag liggen aan de RAV-codering worden gedaan in ideale omstandigheden. Daarom wordt de toegekende emissiefactor vaak alleen in optimale omstandigheden behaald. In de praktijk blijkt het stalsysteem toch vaak minder effectief. Het plaatsen van een stalsysteem alleen is dus niet genoeg. De uiteindelijke prestatie van het stalsysteem (hoeveel ammoniakemissie het uitstoot) hangt namelijk samen met allerlei andere factoren, zoals managementfactoren (schuiffrequentie, onderhoud, weidegang, etc.) maar ook externe factoren (waarop je weinig tot geen invloed hebt) zoals temperatuur, windrichting en windsnelheid.

Algemene Periodieke Keuring (APK)
De RAV-codering van de stal kun je een beetje vergelijken met het brandstofverbruik van een auto, dat wordt toegekend op basis van een zogenoemde NEDC-test. In de praktijk blijkt echter dat de daadwerkelijke prestatie (het verbruik) van de auto afhankelijk is van verschillende factoren, zoals de bandenspanning en de rijstijl van de bestuurder. Met een APK worden specifieke onderdelen van de auto geregeld nagekeken voor onderhoud. Zo zal de Stal-APK straks de melkveehouder helpen om geregeld in de stal te kijken naar wat hij (nog) kan doen om de emissiereducerende effecten op het eigen bedrijf te optimaliseren.

Ontwikkelingsproces Stal-APK
De ontwikkeling van de Stal-APK is een lopend proces dat bestaat uit verschillende ontwikkelingsfases (zie afbeelding hiernaast). De doelgroep (melkveehouders) wordt nauw betrokken bij het ontwikkelingsproces. De tool wordt namelijk ontwikkeld voor de melkveehouder, voor éigen bewustwording en om inzicht te krijgen in waar je staat, wat je al doet en kunt meetellen, maar ook tips over welke ‘best practices’ je nog kunt toepassen en hoeveel je daarmee kunt besparen. De Stal-APK gaat bestaan uit een vragenlijst die je op specifieke onderdelen door je bedrijf leidt. Vijf deelnemers van het Netwerk hebben de eerste conceptversie van de vragenlijst al doorlopen en hun feedback gegeven. Na een doorontwikkeling wordt de vragenlijst ook getest door de overige 35 Netwerk-deelnemers. Vervolgens wordt in de derde fase de vragenlijst verder uitgerold naar de 67 ambassadeurs van het Netwerk. Uiteindelijk zal in 2023 de Stal-APK beschikbaar komen voor de bredere doelgroep.

Voorbeeldvraag uit de Stal-APK:

Hoe schoon is je stalvloer gemiddeld?
Een van de vragen die gesteld wordt in de Stal-APK is hoe schoon je stalvloer gemiddeld door de dag heen is. Met behulp van afbeeldingen van verschillende situaties, geeft deze vraag bewustwording over de ‘bevuilingsgraad’ van de eigen stalvloer. Een besmeurd oppervlak (met mest en urine) heeft op zowel ammoniak- als methaanemissies negatieve invloed. Om stalemissies zo laag mogelijk te houden, is het daarom belangrijk geregeld in de gaten te houden hoe ‘schoon’ de stalvloer is. Komt de situatie het meest in de buurt van ‘redelijk vuil’ of ‘behoorlijk vuil’? Dan kan op dit onderdeel nog verbeterd worden. Werkt de mestschuiver naar behoren? Is de schuiffrequentie voldoende? Is de kwaliteit van het rubber nog goed? Zitten de sleufjes voor de urine-afvoer vaak verstopt met mest?

De Stal-APK geeft enerzijds meer uitleg over de werkingsprincipes rondom het ontstaan van ammoniak en methaan. Anderzijds geeft het melkveehouders praktische handvatten om emissiereducerende effecten in de stal te verbeteren en optimaliseren. Wat het de melkveehouder oplevert in emissiebesparingen wordt indicatief meegenomen.