Doede Hettinga
Onderzoeksbedrijf
'Vooral sturen in het weideseizoen valt niet mee.'
Minder eiwit voeren helpt de ammoniakemissie te drukken. ‘Wat de koe niet in gaat komt er ook niet uit.’ Binnen Netwerk Praktijkbedrijven proberen de deelnemers het gemiddeld ruw eiwitgehalte (RE) in het rantsoen te minderen tot 150 g RE per kg droge stof. Er zijn al meerdere bedrijven die op of rond de 150 g zitten. Dat dat ook kan met zeer verschillende voerstrategieën laten twee melkveehouders uit het Netwerk zien.
Doede Hettinga en Klaas Jan van Calker nemen beiden deel als onderzoeksbedrijf aan Netwerk Praktijkbedrijven. Doede heeft zijn focus gelegd op zoveel mogelijk gras in de koeien en kan sturen met kuilgras en brok. Dat krijgt hij steeds beter in de vingers. Klaas Jan zijn strategie was om samen met alle betrokkenen rond zijn bedrijf een plan van aanpak te maken hoe te komen tot 150 g RE totaal in het totale rantsoen. Hij stuurt vooral op basis van cijfers. Beide melkveehouders bereiken met hun strategie een rantsoen met ongeveer 150 g RE totaal/kg ds. Ook met wat minder eiwit doen de koeien het goed.
Doede heeft een melkveebedrijf met 120 koeien in Klooster Lidlum (FR). Twee robots melken de koeien. Voor zijn deelname aan het Netwerk had Doede al enkele aanleidingen die hem in de richting stuurden van een rantsoen met minder ruw eiwit. ‘Een jaar of wat geleden, deed ik mee aan de zogenoemde BEP-Pilot. Die gaf veehouders de mogelijkheid om bij een hogere gewasonttrekking meer fosfaat uit dierlijke mest te bemesten. Dat voordeel kon ik niet geheel benutten vanwege een hoog stikstofgehalte in de mest waardoor de N-bemestingsnorm de beperkende factor werd’, vertelt Doede. ‘Verder bracht een bezoek van veearts en weidecoach Gerrit Hegen me tot het inzicht dat het voor mijn koeien beter is om ze met minder eiwit te belasten.’ Doede ging aan de slag en verminderde geleidelijk het RE-gehalte in het rantsoen. Van gemiddeld 172 g/kg ds in 2018 tot 153 g/kg ds in 2021. Het melkureum zakte in diezelfde periode van 24 naar 18.
Hoe heeft Doede dit bereikt? ‘We hebben een eenvoudig rantsoen. De koeien krijgen kuilgras, vers gras en brok. Sturen kunnen we met kuil en brok. Ik ben zwaardere snedes gaan maaien en de eerste snede kuilen we later en droger in. We kuilen wat droger in om de benutbaarheid van het eiwit te verbeteren. De kuiluitslagen zien er nu anders uit dan vier jaar geleden. Vorig jaar had ik een eerste snede kuil met 888 VEM en 153 g RE/kg ds. We voeren twee soorten brok: een hoog eiwitbrok met 128 g RE en een correctiebrok met 81 g RE. In 2021 kregen de koeien gemiddeld 119 g RE/kg ds brok binnen.’
Doede concludeert dat hij een flink eind is opgeschoven in de gewenste richting, maar dat er nog meer mogelijk is. ‘Ik denk dat het melkureum nog verder kan zakken als ik nog scherper word op bijsturen met energie. Vooral sturen in het weideseizoen ervaar ik als lastig. Vaak ben ik dan te laat. Als bijvoorbeeld het ureumgehalte te veel zakt, is er meestal ook sprake van een verminderde smakelijkheid van het weidegras. En dat kost melkproductie.’
De komende jaren hoopt Doede verdere verbetering te boeken door een scherpere grasland- en voederplanning, en het optimaliseren van het inkuil- en uitkuilmanagement. Ook wil hij ervaring opdoen met klaver- en kruidenrijk grasland. ‘En ik moet me erbij neerleggen dat enige schommelingen in de melkproductie onvermijdelijk zijn als je scherp wilt voeren met ruw eiwit.’
Klaas Jan van Calker
Onderzoeksbedrijf
'Betrek adviseurs bij het sturen op minder ruw eiwit.'
Met zijn zwager en hun beider partners heeft Klaas Jan een melkveebedrijf met 160 koeien in Berlicum (NB). ‘Met 20.000 kg melk per ha zijn we redelijk intensief. We passen weidegang toe. Onze uitdaging is om een verlaging van het RE-gehalte in het rantsoen te combineren met een verbetering van de beweiding; ofwel een verhoging van de vers grasopname. En tegelijkertijd wil ik graag het krachtvoerverbruik verlagen’, aldus Klaas Jan.
De melkveehouder stelde zich als doel om dit jaar van 160 naar 155 g RE/kg ds te gaan. ‘En om dat te bereiken hebben we samen met alle betrokkenen een plan van aanpak gemaakt. Niet alleen met mijn mede-ondernemers maar ook samen met de adviseurs rond ons bedrijf. Wat mij betreft is dat essentieel om succes te boeken’, stelt Klaas Jan. Hij stuurt vooral op basis van cijfers. Zo maakt hij graag gebruik van de informatie over de voeropname die het voermanagementpakket CowConnect hem levert en voeranalyses die bij deelnemers aan Netwerk Praktijkbedrijven regelmatig uitgevoerd worden.
Inmiddels ervaart melkveehouder Klaas Jan dat hij prima kan boeren met 150 RE. ‘Mogelijk hebben we in het verleden te veel aan luxe risicomanagement gedaan. De neiging om iets meer eiwit te geven als de melkproductie wat tegenvalt, moet je onderdrukken. Uiteraard moet je er wel bovenop zitten. Het liefst zou ik over nog meer informatie beschikken om scherp te kunnen sturen. Ik denk bijvoorbeeld aan real time vers gras monsters.’
Zelf aan de slag?
De sleutel om te draaien aan de ruw eiwitknop ligt in de samenstelling van je rantsoen. In de uitvoerrapportage van de KringloopWijzer op pagina 13 staat het resultaat voor de voeding. Het derde blokje gaat over het droge stofgehalte in de verschillende onderdelen van je rantsoen. Het vierde blokje gaat over het ruw eiwitgehalte in je rantsoen. Hoe zijn de percentages over de verschillende rantsoenonderdelen verdeeld. Als een rantsoenonderdeel eruit springt qua hoogte, dan ligt daar mogelijk een sleutel om aan de ruw eiwitknop te gaan draaien.
In het voorbeeld van Doede springt het aandeel gras eruit, dus daar is hij mee bezig gegaan. Het kan ook zijn dat zoals bij Klaas Jan het rantsoen aardig verdeeld is over de verschillende onderdelen. Dan kun je kiezen aan welke knop of knoppen je het eerst gaat draaien.
Begrippenlijst
RE: De afkorting RE staat voor ruw eiwit. Ruw eiwit is het eiwit dat direct beschikbaar is in het rantsoen. Het ruw eiwitgehalte in het rantsoen staat in relatie met de melkproductie, het ureum en eiwitgehaltes. (Bron: Eurofins Agro)
VEM: Voeder Eenheid Melk. Dit is de Nederlandse energie parameter voor melkgevende koeien. Het geeft de netto energie inhoud van een product weer. (Bron: Eurofins Agro)
Gerelateerde deelnemers
Doede Hettinga
melkveehouder in Klooster Lidlum
Onderzoeksbedrijf
