Netwerk Praktijkbedrijven maakt gebruik van de KringloopWijzer (KLW) als monitoringsinstrument. Naast dat vrijwel elke melkveehouder een KLW invult als voorwaarde voor het leveren van melk aan zijn zuivelaar, sluit de KringloopWijzer modelmatig aan bij NEMA (National Emission Model for Agriculture). NEMA is het model waarmee Nederland (inter)nationaal beleidsmatig mee afrekent, voor zowel ammoniak als ook de broeikasgassen. Door de cijfers van verschillende jaren naast elkaar te zetten kunnen we de voortgang cijfermatig volgen. Verder geeft de KringloopWijzer houvast als managementinstrument voor de melkveehouder waardoor de effecten van genomen maatregelen inzichtelijk worden.
Goed om te weten dat de hieronder gepresenteerde cijfers berekend zijn met de KringloopWijzer en bijbehorende rekenregels, van het betreffende jaar.
2018 versus 2021
In de op 10 juni 2022 gepresenteerde kamerbrief gebruikt minister Van der Wal 2018 als ijkjaar voor het behalen van stikstofreductiedoelstellingen. Netwerk Praktijkbedrijven hanteert 2020 (met cijfers van KLW 2020) als referentiejaar. Van het overgrote deel van de onderzoeks- en demonstratiebedrijven (37 van de 40) zijn ook de cijfers van de KringloopWijzer uit 2018 en 2019 bij het Netwerk bekend. Hierdoor is het mogelijk om alvast een eerste doorkijk te maken naar de cijfers van die bedrijven over de afgelopen jaren heen.
In de KringloopWijzer van 2018 was de module die broeikasgassen berekent (waaronder methaan), nog niet actief. In latere versies is deze module wel in uitvoering. Samen met de actualisaties, die op basis van de laatste wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen per jaar plaatsvinden, wordt inmiddels vandaag de dag ook de emissie van ammoniak iets anders berekend. Hierdoor ontstaan kleine verschillen. Om deze reden was hiervoor (nog) geen vergelijking mogelijk.
Tabel 1. Gemiddelden voor de deelnemers in 2018 en 2021 volgens de toen geldende versies van de KringloopWijzer. Als we de cijfers naast elkaar zetten zien we in tabel 1 dat de deelnemers van Netwerk Praktijkbedrijven, gemiddeld gezien, hun bedrijfsammoniakemissie met 13,6% verlaagden. Zonder dat deze bedrijven actief met emissiereducerende maatregelen aan de slag gingen.
Tabel 2. Kenmerken van de deelnemers in 2018 en 2021 Ook enkele andere kenmerken van de KringloopWijzer zijn voor de jaren 2018 en 2021 naast elkaar gezet. Tabel 2 focust, vanwege de actuele situatie, op kenmerken gerelateerd aan de ammoniakemissie. Per kenmerk wordt aangegeven wat de plus- en mineffecten zijn. Ook de mineffecten zijn hier eigenlijk positief want zij laten zien dat de juiste, door het Netwerk gewenste beweging, al is ingezet. Kortom, positieve resultaten!
Toeval of vakmanschap?
De deelnemers van Netwerk Praktijkbedrijven hebben dus (al dan niet bewust) in 2021 hun ammoniakemissie gemiddeld met 13,6% verlaagd, ten opzichte van het ijkjaar 2018. Berust dit effect op toeval of is het een gevolg van het vakmanschap van de melkveehouders? Het is van belang om zoveel mogelijk toevalstreffers er uit te filteren. Aandachtspunten bij bovengenoemde cijfers:
Ondanks bovengenoemde aandachtspunten lijkt een eerste trenddaling zichtbaar. Effecten van managementmaatregelen zijn te zien!
Doelstelling Netwerk Praktijkbedrijven – op koers
Met de 18 onderzoeks-en 22 demonstratiebedrijven wordt gewerkt aan 30% emissiereductie op zowel ammoniak- als methaanemissie. Hieronder zijn de eerste resultaten te zien op beide doelen.
In 2020 was de gezamenlijke ammoniak (NH3) bedrijfsemissie van de 40 bedrijven 182.457 kg (eerste kolom figuur 1). Voor het beoogde projectdoel van 30% reductie in 2025 moet de totale NH3-bedrijfsemissie voor deze bedrijven gezamenlijk verlaagd zijn tot 127.719,9 kg (derde kolom figuur 1). In 2021 daalde de totale NH3-bedrijfsemissie van het project tot 162.026 kg (tweede kolom figuur 1). Ondanks dat 2021 een inregeljaar voor de deelnemers betrof, is een eerste stap gezet en al een reductie van 11,2% behaald.
Voor methaan (CH4) was de gezamenlijke bedrijfsemissie van de 40 bedrijven in 2020 1.168.461 kg (eerste kolom figuur 2). Een reductie van 30% betekent dat de CH4 verlaagd moet zijn tot 817.922,7 kg in 2025 (derde kolom figuur 2). In 2021 steeg de totale CH4-emissie echter met 0,9% tot 1.179.245 kg (tweede kolom figuur 2), in vergelijking met 2020. Niet helemaal gewenst, maar aangezien het Netwerk bij de start met haar eerste kennissessies de focus bij ammoniak heeft gelegd ook niet onlogisch. Betrokken onderzoekers geven aan dat juist omdat de onderzoeks- en demonstratiebedrijven in 2021 ook nog niet actief aan de slag zijn gegaan met methaanemissie-reducerende maatregelen, een dergelijke lichte stijging van methaanemissie te verwachten was.
